Minder plastic
Gemak dient de mens. Maar wat nou als de keerzijde vele malen nadeliger is dan het beetje voordeel dat je ergens van hebt? Dat is namelijk het geval met plastic. Natuurlijk, we worden erdoor omringd en de meeste van onze gebruiksvoorwerpen zijn ervan gemaakt. Oftewel, je ontkomt er niet aan. Maar hoe ga je ermee om?
Celluloid werd ontwikkeld in 1856 te Birmingham door metallurg Alexander Parkes en kreeg aanvankelijk de naam Parkesine. Sinds de eerste presentatie ervan in 1862 kregen voorlopers van modern plastic steeds meer toepassingen. Vanaf de jaren 40 van de twintigste eeuw groeien de verschillende soorten en de productie van het materiaal exponentieel; tegenwoordig worden honderden miljoenen tonnen per jaar geproduceerd, waarvan de helft voor éénmalig gebruik.
Per dag eindigen duizenden kilo’s aan plastic in de oceanen, verwordt het zwerfafval en vervuilen bij productie vrijgekomen chemicaliën de lucht. De CO² die daarbij vrijkomt draagt bij aan het broeikaseffect en is schadelijk voor mens en dier. De oceanen zitten er vol mee en bedreigen het ecosysteem aldaar continu. Dieren slikken het in, stikken erdoor… en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Willen we van het overschot aan dit vervuilende goedje af? Dan wordt het vaak verbrand, waardoor die schadelijke stoffen alsnog in de atmosfeer belanden.
Dergelijke verhalen ben je vast al eens tegengekomen. Maar bij de oplossing van ieder probleem dat ons allemaal aangaat, kunnen we ons steentje bijdragen! Bijvoorbeeld door minder plastic te gebruiken. Makkelijker gezegd dan gedaan misschien, maar met de stappen hieronder komen we hopelijk al een heel eind.
Stap 1: Bewust worden van alternatieven
Vraag je af welke plastic producten je dagelijks allemaal gebruikt en – nog belangrijker – weggooit na ze één keer te gebruiken. Je zult versteld staan van het aantal artikelen dat je eigenlijk zou kunnen hergebruiken wanneer je varianten van andere materialen zou kiezen. Voorbeelden? Doen we! Hier zijn ze:
- Rietjes: Standaard worden die van plastic gemaakt. Maar waarom zou je niet voor een papieren of kartonnen versie kiezen? Natuurlijk, die zijn niet altijd populair omdat sommige soorten heel gauw zompig en daardoor onbruikbaar worden. Bekend fenomeen is dat. Maar dan hebben we altijd nog de metalen exemplaren! Jazeker, die bestaan. Het mooie is dat je ze nadien kunt afwassen en keer op keer opnieuw gebruiken. Dat geldt ook voor bamboe rietjes.
- Verpakkingen: Kies voor producenten en winkels die hun waren in papier of andere biologisch afbreekbare materialen verpakken. Wanneer je die kunt hergebruiken is dat heel mooi meegenomen. Zijn ze echter aan het einde van hun levensduur aanbeland? Dan gooi je ze zonder gewetenswroeging weg.
- Je eigen koffiebeker: Meestal worden bekertjes van karton gemaakt maar plastic komt ook vaak genoeg voor. Sterker nog, kartonnen bekertjes bevatten vaak genoeg kunststof – die nog wel eens loslaat – aan de binnenkant! Dergelijke wegwerpartikelen komen veel voor op kantoorvloeren. In plaats daarvan kun je ook je eigen koffiebeker meenemen en deze aan de baliemedewerk(st)er geven om te laten vullen met jouw favoriete vloeibare motor! En ja, veel van die persoonlijke bekers worden van synthetische stoffen gemaakt. Maar je gebruikt ze wel keer op keer op keer, zodat je niet telkens naar de winkel moet voor een nieuwe. En zo zijn er ook alternatieven te vinden op plastic flessen.
- Tassen: Ga je winkelen of boodschappen doen? Dan wil je je aankopen ook gemakkelijk met je mee kunnen nemen. Tegenwoordig kost een plastic tasje aan de balie tussen de 10 en 50 cent extra – als ‘t niet meer is. Als je slim bent, spaar je een aantal kleine tassen op – gemaakt van papier, plastic, jute of een ander stevig materiaal. Zolang ze maar gemakkelijk op te vouwen en mee te nemen zijn. Daar stop je dan één of meer van in je zak dan wel rug-, hand- of boodschappentas, zodat je letterlijk meer draagvlak hebt.
- Persoonlijke hygiëne: Wattenstaafjes en plastic scheermesjes gooi je direct weg zodra ze hun doel hebben gediend. Maar in beide gevallen bestaan er versies van stevige materialen die je zo vaak kunt inzetten als je maar wilt! Even schoonmaken en/of het mesje vervangen en je kunt er weer tegenaan. En ja, dat geldt ook voor wattenstaafjes: dankzij een tip van thermoplastisch elastomeer kun je deze tot wel duizend keer (!) gebruiken.
Zie? Gebaseerd hierop kun je vast nog wel andere voorbeelden verzinnen. Wanneer je spullen wilt weggooien die eigenlijk nog best dienst kunnen doen, is het een idee om te kijken of iemand anders in je omgeving er nog wat aan heeft voordat je je naar de container begeeft.
Stap 2: Creatief te werk gaan
Wanneer een stofzuiger, bloempot, bewaarbakje of welk ander gebruiksvoorwerp dan ook kapot gaat, is het logisch dat je het vervangt wanneer reparatie echt niet meer zal baten. Maar moet je het product dat heeft afgedaan dan ook meteen afgedankt worden? Niet per se. Het zou nog als iets anders dienst kunnen doen. De CD-ROM drive – ja, die bestonden – van een oude pc kan nog een tweede leven krijgen als bekerhouder! Afhankelijk van het model kun je van de plastic behuizing van je stofzuiger een nieuwe lamp maken. Dergelijke creatieve uitspattingen zijn uiteraard ook uit te voeren met plastic flessen, die naast een lamp ook dienst kunnen doen als bloempot, pennenhouder of tuinschep. In het laatste geval moet je dan wel over een stevig materiaal beschikken.
Stap 3: Je eigen frisdrank maken
In plaats van massaal frisdrank – of wat je ook maar graag in een glas giet – inslaan, de plastic flessen inleveren en niet weten wat er daarna mee gebeurt, kun je ook minder flessen gebruiken. En daarin kun je ook nog eens je eigen brouwsels bewaren. Mocht je niet vies zijn van experimenteren, ga dan vooral je gang. Op het web zijn talloze recepten voor het zelf maken van (fris)dranken te vinden. Heb je het liever sneller en simpeler? Snappen we. Dan kun je natuurlijk ook voor een SodaStream apparaat kiezen, met bijbehorende fles, bruiswater en één of meerdere smaken naar keuze.
Stap 4: Wanneer is plastic nodig?
Kijk, dat is nou een vraag die je jezelf eens zou moeten stellen. In de eerste stap hadden we het over alternatieven, nu willen we je bewust maken van het feit dat plastic soms helemaal niet gebruikt hoeft te worden. In plaats van plastic folie gebruik je bijvoorbeeld FoodHuggers om je groenten mee te bewaren. Ze zijn gemaakt van siliconen, zijn beschikbaar in meerdere maten, kunnen heel gemakkelijk worden hergebruikt en… te koop bij Clubeco!
Ander voorbeeld. Voorgesneden groente. Hartstikke leuk en aardig en gemakkelijk, natuurlijk. Je gerechten zijn veel sneller klaar wanneer ze al in kant en klare blokjes en plakjes gehakt zijn. Maar er zit in de meeste gevallen een stuk plastic omheen. Veel supermarkten bieden je geselecteerde groenten en fruit mee te nemen in papieren zakken. En ja, natuurlijk moet je dat thuis dan nog snijden. Maar dat is toch een kleine moeite?
En op die manier kun je ook je thee los kopen, in plaats van in zakjes die allemaal het milieu vervuilen.
Stap 5: Kijk om je heen
Bewust worden van alternatieven is niet goed genoeg. Je moet ook weten wat plastic aanricht. Dat hebben we aan het begin van dit artikel al kort geïllustreerd en is ook algemeen bekend. Maar dan zal het je vast opvallen dat dit spul in gigantische kwantiteiten op straat te vinden is.
Misschien is dat deels afhankelijk van waar je woont: de ene gemeente is strenger in handhaven van schone straten en het beboeten van vervuilers dan de andere. Echter, vuil zomaar laten liggen omdat het niet van jou is, brengt verantwoordelijkheid met zich mee. Je bent dan immers niet de veroorzaker van het probleem, maar je laat het wel voortbestaan. Vind je plastic dus een probleem? Laat dat dan merken door met regelmaat op jacht te gaan naar rondzwervend materiaal en ruim het op.
In plaats van simpelweg de bovenstaande tips te lezen en per product te bepalen wat je kunt doen om het milieu te beschermen, is het een veel beter idee om – in je directe omgeving maar ook daarbuiten – te kijken naar winkels, leveranciers en andere bedrijven die zo min mogelijk plastic gebruiken. Doe meer zaken met marktkooplui die hun fruit aanbieden in papieren zakken, bijvoorbeeld. Winkeliers waarvan je weet dat ze actief hun steentje bijdragen aan het milieu verdienen ook je aandacht. Gebruik je in jouw huishouden plastic voorwerpen die ook van andere, meer duurzame materialen worden gemaakt? Vervang ze dan – hopelijk voor de laatste keer.
Met ‘kijk om je heen’ bedoelen we dus meer dan alleen je ogen openen. Verander je gehele mindset om bewuster te denken en handelen met het milieu in het achterhoofd. Gemak dient de mens, jazeker. Maar daarvoor mag de mens best eens wat terugdoen.
